حاجی ابادی ارشد علامه 

مقاله فرایند تصمیم‌گیری در سیاست خارجی ایران نوشته دکتر عباس ملکی

در گام اول باید ذکر کنم تاریخ چاپ مقاله بهار ۸۲ است و طبیعتا بسیاری تحلیل‌های آن، مقتضای وضعیت سیاسی ایران امروز نخواهد بود. در بخشی از این نوشتار نویسنده چهار گروه از کشورها که به ترتیب برای جمهوری اسلامی در زمینه روابط خارجی حایز اهمیت‌ند را  بیان کرده که شامل، همسایگان ایران، کشورهای مسلمان، کشورهای جهان سوم و غیره است. ناگفته پیداست که هم‌اکنون در سیاست خارجی ایران تغییر و تحولات شگرفی روی داده و جمهوری اسلامی دریافته است افق روابط خارجی خود را باید هرچه بیشتر گسترش دهد و توجه صرف به منطقه خاورمیانه سیاست خارجی موفقی را در پی نخواهد داشت

تحلیل  نویسنده از عوامل اقتصادی که معتقد است در پی آن ایرانی آباد ساخته خواهد شد از دیگر نکته‌های جالب توجه است. ایران با داشتن اقتصادی رانتیر تا آن زمان که نتواند قدرت صنعتی و تولید خود را بالا ببرد در جهان صنعتی امروز در مقام مقایسه با کشورهای پیشرفته حرفی برای گفتن نخواهد داشت کما اینکه همین منابع غنی نفت و گاز عاملی برای بی‌نیازی ایران از کشورهای دیگر و ضعف هرچه بیشتر سیاست خارجی ایران بعد از انقلاب به شمار می‌رود.

از دیگر سو آنچه به عنوان تعهد برادرانه نسبت به همه مسلمانان و وحدت جهان اسلام و حمایت از حقوق مستضعفین جهان در بحث اهداف جمهوری اسلامی ایران مطرح می‌شود هم عملا تحقق نیافته است. در واقعیت جمهوری اسلامی هیچ اقدامی در این زمینه تاکنون انجام نداده که نمودی از این اهداف باشد. اگر در طی این سی و اندی سال اقدامی هم تحت این عناوین صورت گرفته از نظر من تنها و تنها به دلیل منافع سیاسی خود و رهایی از انزوای هر چه بیشتر در منطقه بوده است. البته قطعا پیگیری منافع سیاسی در جهان دیپلماسی امروز، دلیل برقراری ارتباط با سایر دولتهاست و این یک اصل است ولی نباید فراموش کرد که جمهوری اسلامی این موارد یعنی دفاع از مستضعفان جهان و حمایت از جنبش‌های آزادی‌بخش را از اهداف و آرمان‌های خود اعلام کرده است. اهداف و آرمان‌هایی که هر چه بیشتر اصول سیاست خارجی ایران را آرمان‌گرایانه و مخالف اصول ریالیستی غالب بر جهان، جلوه می‌دهد.

در کل به نظر من این مقاله به‌شدت رنگ و بوی یک نوشتار سفارشی به خود گرفته و بیشتر مطالب آن منطبق با واقعیت حال ایران نیست. البته این موضوع را نباید از نظر دور داشته که 12 سال پیش نوشته و چاپ شده است.